Hoe werkt de warmtepomp

Wat betekent deze warmtepomp voor de stad Utrecht?

Eneco ontwikkelt, bouwt en beheert de warmtepomp voor eigen rekening en risico. HdSR stelt gezuiverd afvalwater (effluent) en een stuk grond ter beschikking. Beide partijen profiteren van de duurzame bijdrage van dit project. Partijen trekken samen op in afstemming op het vlak van techniek, planning, vergunning etc.

Welke impact heeft de warmtepomp op de energietransitie van gemeente Utrecht en Nieuwegein?

De warmtepompinstallatie is 27 MW en produceert ongeveer 583.200 gigajoule aan warmte per jaar. Dat is evenveel als de warmtevraag van circa 20.000 woningen, ongeveer 15% van de totale warmtevraag.

Berekening: De warmtepomp produceert 27 MW x 6000 x 3,6 = 583.200 GJ per jaar. Uitgaande van een gemiddeld jaarverbruik van een woning wordt er genoeg warmte opgewekt voor de warmtevraag van circa 20.000 woningen.

gemiddeld aantal draaiuren van de warmtepompinstallatie op vol vermogen is 6000 uur per jaar
Vermogen van de warmtepompinstallatie is 27 MW
Geproduceerde hoeveelheid energie per jaar is het vermogen (in MW) x aantal uur (h) – genoteerd als MWh
Omrekenfactor van MWh naar GJ = 3,6 (ofwel 1 MWh is 3,6 GJ)
Gemiddeld jaarverbruik van een woning in Utrecht van een klant bij Eneco is 28 GJ
Het warmteverlies is in deze berekening niet meegenomen.

Hoe zit het met de tarieven voor stadswarmte bij Eneco?

Ieder jaar in december bepaalt de Autoriteit Consument en Markt (ACM) de maximum warmtetarieven. Bij het bepalen van de maximumtarieven gebruikt de ACM het ‘Niet-Meer-Dan-Anders’-principe. Hierdoor betaal je voor een woning met (stads)warmte niet meer dan voor een vergelijkbare woning met een cv-ketel op aardgas. De tarieven die gelden per 1 januari 2023 vind je hier.

Wat doet Eneco met de energiecentrales en hulpwarmteketels in Utrecht?

De energiecentrales aan de Atoomweg en de Keulsekade kunnen door de komst van de warmtepompen minder worden ingezet. Net als de hulpwarmteketels. Het gasverbruik en de uitstoot van deze installaties neemt dus af. De hulpwarmtecentrales hebben met name een functie in tijden van nood, bijvoorbeeld de uitval van een andere centrale. Voor die momenten en om de warmteleveringszekerheid te waarborgen, blijven hulpwarmtecentrales in het net beschikbaar als back-up.

Hoe is de verdeling van rollen en verantwoordelijkheden in het project tussen HdSR en Eneco?

Eneco ontwikkelt, bouwt en beheert de warmtepompinstallatie voor eigen rekening en risico. HdSR stelt gezuiverd afvalwater (effluent) en een stuk grond ter beschikking. Beide partijen profiteren van de duurzame bijdrage van dit project. Partijen trekken samen op in afstemming op het vlak van techniek, planning, vergunning etc.

Waarom werken HdSR en Eneco samen?

Maatschappelijk nut en duurzaamheid zitten diep verweven in de strategie van Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden en Eneco. Beide organisaties geloven in een duurzame wereld en HDSR ziet vanuit een publieke rol de verantwoordelijkheid daaraan bij te dragen. Project Warmtepomp RWZI Utrecht biedt de meest concrete optie om deze ambities te verwezenlijken door nuttig gebruik te maken van de warmte in gezuiverd afvalwater.

Vragen en antwoorden over de bouwfase

Zijn er vergunningen nodig voor de aanleg van deze warmtepompinstallatie?

Ja er zijn vergunningen nodig voor de realisatie van de warmtepompinstallatie. Er is een omgevingsvergunning nodig voor de bouw en exploitatie van het gebouw en de warmtepompen. Deze vergunning is inmiddels onherroepelijk. Daarnaast is er een kapvergunning nodig voor het aanleggen van de warmteleiding tussen de warmtepompinstallatie en de Eneco-centrale aan de overkant van de Brailledreef. Vanzelfsprekend wordt hetzelfde aantal bomen dat gekapt wordt, terug geplant in de omgeving.

Ik zie dat er bomen gekapt gaan worden, worden deze ook vervangen door grote exemplaren?

Er worden nieuwe bomen terug geplant conform het groen-herstelplan. Dit is onderdeel van de kapvergunning. Er worden 7 iepen, 3 zomereiken, 3 lindes en een kers terug gepland. De aanplantmaat is vastgesteld door de gemeente en is 18-20 cm. Hiermee wordt de kwaliteit van het gehele Bos- of houtsingel weer hersteld.

Welke bouwoverlast kunnen we verwachten komende jaren in de omliggende wijken? Heien? Boren?

Het gebouw wordt gefundeerd op mortelschroefpalen, dus geen conventionele heipalen. Deze methode is geluidsarm en zal dus voor weinig overlast zorgen. Wel zal er overlast zijn van transport van materialen, en een tijdelijke opbreking van de Brailledreef.

Hebben de werkzaamheden effect op mijn woon-werkverkeer?

Voor de aansluiting op de centrale zal de Brailledreef in najaar 2022 gedeeltelijk afgesloten worden. Als we zover zijn, wordt u hier tijdig over geïnformeerd.

Zijn er risico's mbt de omgeving in kaart gebracht? En welke dan?

Er is onder andere gekeken naar geluid en trillingen. Hiervoor is het gebouw ontwerp aangepast en zijn geluidsstudies uitgevoerd. Er is gekeken naar veiligheid van voetgangers tijdens transport van zwaar materieel (bv. vrachtwagens). Voor alle activiteiten tijdens de bouw wordt een veiligheidsplan opgesteld, zo ook bijvoorbeeld voor de tijdelijke opbreking van de brailledreef. Om trillingen naar de omgeving te voorkomen is gekozen voor een trillingsarme funderingstechniek (mortelschroefpalen)

Tot wanneer duren de werkzaamheden?

De verwachting is dat de warmtepompinstallatie eind 2023 operationeel is.

Vragen over het warmtenet

Hoe wordt de installatie ingepast in het bestaande warmtenetwerk?

Er worden nieuwe leidingen gelegd naar de bestaande warmtecentrale aan de Esmoreitdreef. Binnenin de centrale worden de nieuwe leidingen aangesloten op het bestaande warmtenetwerk.

Stel dat tijdens vol bedrijf de warmtepomp(en) uitvallen, hoe wordt dit opgevangen in de regeling?

Het bestaande Warmteoverdrachtsstation (WOS) blijft beschikbaar, dus als de warmtepompen uitvallen (of uit bedrijf worden genomen) blijft warmtevoorziening geborgd. In de regeling zal het WOS automatisch bijkomen en zal ook de nieuwe Warmtebuffer automatisch meer leveren.

Hoe komt de warmte straks uit de warmtepompen naar het warmtenet? Is dat hoge temperatuur of lage(re) temperatuur warmte. Vraagt dit dan aanpassingen aan het warmtenet?

Het effluent heeft een temperatuur van ca. 12 – 18 graden. De warmtepomp haalt deze warmte uit het gezuiverde afvalwater. Er wordt warm water met temperatuur van 75°C aan het warmtenet geleverd. Dit valt volgens sommige definities onder (midden/)lage temperatuurwarmte, zij het dat warm tapwater nog steeds gemaakt kan worden met deze temperatuur. Hiervoor wordt er een warmteleiding van 600 meter aangelegd tussen de warmtepompinstallatie en de Eneco-centrale aan de overkant van de Brailledreef. Omdat het gaat om 75°C warmte hoeven geen aanpassingen aan het bestaande leidingnet gedaan te worden, of bij mensen thuis.

Gaan de bewoners uit Overvecht profiteren van deze warmtepompen? Of gaat de warmte naar een ander deel van Utrecht?

Het grootste deel van de warmte zal naar de warmteklanten van Eneco in de wijk Overvecht gaan. Bij onvoldoende warmtevraag in de wijk Overvecht is de warmtepomp, via een transportkoppeling, in staat ook de rest van de stad te kunnen leveren.

Wat merk ik er thuis van? Krijg ik bijvoorbeeld een nieuwe aansluiting?

Als u al warmte van Eneco afneemt dan verandert er niets aan uw afleverset.

Mocht je aangesloten kunnen worden op het warmtenet, moet je dan overstappen op vloerverwarming of kun je met radiatoren je huis verwarmen?

Als u al warmte van Eneco afneemt dan verandert er in uw woning niets.

Wordt mijn warmterekening straks dan niet duurder?

De warmte wordt niet duurder als gevolg van de komst van de warmtepomp.

Is het ook mogelijk om de woningen van de omliggende wijken aan te sluiten op de warmtepompen?

Deze plannen worden door de gemeente opgesteld of soms door een projectontwikkelaar. Het is daarbij altijd het idee dat in één project een heleboel huizen tegelijk aangesloten worden. Om terugkerend overlast te voorkomen, en om kosten te besparen. De groene warmte wordt aan het bestaande SV-net gekoppeld. Hiermee wordt het gehele SV-net verduurzaamd. Er wordt geen onderscheid gemaakt in wijken die specifiek op de RWZI kunnen worden aangesloten.

Als je niet bij Eneco zit hoe werkt het dan? Moet je dan overstappen?

Het werkt bij het warmtenet anders dan bijvoorbeeld bij een gasaansluiting. Een aansluiting op het warmtenet zit in je woning of niet.

Vragen over de warmtepompinstallatie

Wij willen voor ons huis een warmtepomp die werkt op grondwater, we wonen vlakbij de rioolwaterzuivering. Kunnen wij als huishouden gebruik maken van de plannen van Eneco? Want er kan geloof ik niet voor 1 huishouden een boring plaatsvinden toch?

Aansluiten op de plannen bij de rioolwaterzuivering kan alleen door aan te sluiten op het warmtenet. Of het huis geschikt is voor een grondboring zou uitgezocht kunnen worden. Het is niet onmogelijk, maar er is aardig wat ruimte nodig om de boring te doen.

Hoe groot is het warmtepompgebouw?

Het warmtepompgebouw heeft ongeveer een oppervlakte van 1.500 m2, 33 meter x 45 meter, en op het hoogste punt is het gebouw 10 meter hoog.

Er is gecommuniceerd dat de warmtepompen 20.000 woningen van warmte kunnen voorzien. Is dat al vanaf het begin het geval? Of verloopt dit gedoseerd/gefaseerd? En kan dat in de toekomst nog meer worden?

De warmtepompinstallatie heeft na ingebruikname direct de capaciteit om 20.000 woningen van warmte te kunnen voorzien. We hopen de warmtepompen zo veel mogelijk in te kunnen zetten. De daadwerkelijke inzet is alleen wel afhankelijk van de dan geldende prijsniveaus van elektriciteit en gas. Het is lastig om dit voor de komende 20 jaar te voorspellen. De productie van de warmtepomp zal variëren van 0 – 750.000 GJ. Met gemiddeld 538.200 GJ produceren we voor ca. 20.000 huishoudens warmte, maar het kan dus ook meer worden.

Berekening: De warmtepompinstallatie produceert 27 MW x 6000 x 3,6 = 583.200 GJ per paar. Uitgaande van een gemiddeld jaarverbruik van een woning wordt er genoeg warmte opgewekt voor de warmtevraag van circa 20.000 woningen. Zie berekening op de website.

Is een installatie van 27 MW voldoende voor de totale warmtevraag in Utrecht?

Nee, deze warmtepompinstallatie zorgt dat gemiddeld 15% van de warmtevraag voor Utrecht en Nieuwegein duurzaam is. De overige warmte komt uit de Bio Warmte Installatie Lage Weide (40% duurzame warmte) en andere bronnen. De gasgestookte elektriciteitscentrale en de hulpwarmteketels zijn na de BWI op dit moment de belangrijkste andere bronnen. In de toekomst worden hier meer duurzame bronnen aan toegevoegd zodat we in 2035 klimaatneutraal zijn.

Aan welke eisen moet de installatie voldoen?

De veiligheid voor de omgeving, omwonenden en medewerkers staat voorop. De warmtepomp is een moderne en veilige installatie die voldoet aan alle veiligheidseisen. Dit geldt zowel voor het ontwerp, tijdens operatie als tijdens onderhoudswerkzaamheden.

Krijgen we ook geuroverlast van de warmtepomp?

Nee, er komt van de warmtepomp geen geur vrij.

Hoeveel geluidsoverlast ervaren bewoners van de woonwijk als de warmtepompinstallatie in werking is?

Als de warmtepompinstallatie in gebruik is merk je niets van de warmtepomp. Tijdens de bouw van de installatie worden maatregelen genomen om eventuele hinder te voorkomen.

Blijft het bij 1 warmtepompinstallatie of volgen er meer?

De verwachting is dat er meerdere vergelijkbare projecten zullen komen. Naast warmtepompen op afvalwater wordt er momenteel ook gekeken naar warmtepompen op oppervlaktewater.

Welke kleur wordt het gebouw?

Het gebouw krijgt dezelfde kleurstelling als de rest van het RWZI terrein zodat het past in het beeldkwaliteitsplan van HdSR. De kleuren zijn overwegend grijstinten.

Waarom wordt de warmtepompinstallatie op het terrein van de rioolwaterzuivering gerealiseerd?

Door de warmtepompen op het terrein van de rioolwaterzuivering te bouwen, kunnen we dicht bij de bron bouwen. Hierdoor gaat zo min mogelijk warmte verloren en kan deze restwarmte gebruikt worden om een bijdrage te leveren aan de verduurzaming van de omgeving.

Hoe gaat Eneco de installatie in de gaten houden?

De warmtepompinstallatie wordt continu gemonitord vanuit het Bedrijfsvoeringcentrum aan de Keulsekade. Daarnaast wordt in de warmtepomp gewerkt met een systeem dat ervoor zorgt dat als bijvoorbeeld de elektriciteit uitvalt, automatisch wordt overgeschakeld naar een veilige situatie.

Welke koudemiddel wordt door de warmtepompen gebruikt?

Het koudemiddel blijft in de kringloop en verplaatst alleen warmte door aan de ene kant te verdampen op lage temperatuur (RWZI ~5°C), en aan de andere kant te condenseren op hoge temperatuur (~75°C). In dit geval is het koudemiddel ammoniak.

Is ammoniak niet schadelijk voor het milieu/gevaarlijk voor de gezondheid?

Het gebruikte koudemiddel voor dit project, ammoniak, is een natuurlijk koudemiddel en in grote mate aanwezig in onze natuur. Het heeft geen invloed op broeikasgassen of ozon aantasting (GWP=0, ODP = 0; Global Warming Potential “GWP”, Ozon Depletion Potential, “ODP”). Wel kan ammoniak in bepaalde concentraties schadelijk zijn voor de gezondheid. Ammoniak heeft een zeer herkenbare geur en is al te ruiken vanaf 5 ppm (“parts per million”), concentratie in de lucht. In vele industriële koelinstallaties en ook in sommige warmtepompen voor woningen wordt ammoniak toegepast als koudemiddel. Er wordt streng toegezien op het naleven van ontwerpstandaarden. Zo is het verplicht om gevoelige ammoniakdetectie-apparatuur op te hangen. Zo wordt het tijdig opgemerkt als de ammoniak concentratie oploopt, en wordt de installatie tijdig uit bedrijf gehaald. Zo worden eventueel schadelijke concentraties nooit bereikt. Bovendien wordt hiermee voorkomen dat de ammoniak in de lucht kan ontvlammen. Dit is pas mogelijk bij een concentratie in de lucht van >15%, ofwel >15.000 ppm, en dus ver boven de concentratie waarbij de detectieapparatuur de machine hebben uitgeschakeld.

Hoeveel afvalwater wordt er gebruikt?

Er wordt ongeveer 2.000 m3/uur gezuiverd afvalwater gebruikt.

Het effluent water wordt kouder, wat is de impact daarvan op het milieu in de Vecht?

Omdat we het water koelen voordat het in de Vecht terecht komt is het milieueffect positief.

Is de buffer voor seizoensopslag? of alleen voor kortere periode?

Het is een dagbuffer, ofwel alleen bedoeld voor dagopslag.

Waar gaat de warmte in de zomer naartoe als we onze woningen niet verwarmen?

Ook in de zomer gebruiken we warm water, bijvoorbeeld als we gaan douchen.

Is er tijdens de bouw een omgevingsmanager waar we contact mee kunnen hebben?

U kunt voor vragen gebruik maken van de contact-button op de projectsite.