Windmolens recyclen

• Het grootste deel van een windturbine kun je recyclen, alleen de bladen nog niet
• Onderzoek richt zich daarom op chemische en mechanische recyclingtechnieken en duurzamere materialen voor de bladen
• Circulair ontwerp is noodzaak om toekomstige windmolens volledig herbruikbaar te maken

Voor elk windturbine geeft de fabrikant een typecertificaat af met de verwachte veilige gebruiksduur (meestal 20 jaar). Als die periode afloopt, bekijkt Eneco of het windpark op basis van een uitgebreide studie, in bedrijf kan blijven (Lifetime Extentie). 
Kan dat niet, dan onderzoekt Eneco of een windturbine een tweede leven kan krijgen, bijvoorbeeld in andere landen. 
Als dat niet lukt, laat Eneco de windmolens ontmantelen en in sommige gevallen is een aantal onderdelen te hergebruiken, zoals spare parts voor andere windturbines. Wat overblijft, gaat door naar het recycleproces.

• Stalen masten, funderingen en generatoren zijn grotendeels te recyclen
  De meeste onderdelen van een windmolen, ongeveer 96% (zonder de bladen), kun je recyclen. De masten en zijn van staal en de funderingen van beton met bewapeningsstaal. Generatoren en andere metalen zijn eveneens geschikt voor hergebruik. Door de windmolens te recyclen, leveren ze grondstoffen op voor nieuwe producten.


• Overig afval bij windmolens recyclen
  Tijdens het verwerkingsproces van onder meer de mast, de fundering en de generator ontstaat een kleine hoeveelheid afval, zoals kabelmantels, olie en SF6-gas. SF6-gas zorgt ervoor dat er geen kortsluiting ontstaat in de schakelinstallatie van de windmolen. SF6-gas is schadelijk voor het klimaat. Het is daarom belangrijk om dit restafval op een goede manier te verwerken.
  
  
• Ideeën voor hergebruik soms uit onverwachte hoek
  Soms komt een idee voor hergebruik uit onverwachte hoek. Bij de ontmanteling door Eneco van Windpark Herkingen vroeg de agrariër van de omliggende percelen of het onderste deel van de turbinemast en de fundamenten waarop deze staan konden blijven liggen. Die wilde hij gebruiken als zoetwaterbuffers voor de beregening van zijn akkers. De gemeente was enthousiast over zijn ideeën en op dit moment is hij volop bezig alle benodigde vergunningen rond te krijgen. Zo worden de onderste delen van de turbinemast op een originele én zinvolle manier hergebruikt.

De bladen vormen de grootste uitdaging. Ze zijn gemaakt van composietmaterialen, een mix van vezels en plastic. Deze materialen zijn sterk en licht. De materialen zijn verlijmd en daardoor zijn de vezels moeilijk terug te winnen. Daarom is het lastig om de bladen volledig te recyclen.

• Oplossingen en beperkingen windmolens recyclen
  Er zijn nu nog weinig mogelijkheden voor de afgedankte bladen. Storten is een optie, maar dat is slecht voor het milieu. Eneco doet dat daarom niet. Verbranden kan ook: daarbij komt energie vrij, maar de materialen gaan verloren. Eneco laat afgedankte bladen nooit begraven en/of verbranden.
  
  
• Duurzamere oplossing: van glijbaan tot spoorliggers
  Hergebruik van de bladen is een duurzamere oplossing. Bijvoorbeeld als geluidsscherm, glijbaan, bankje of plantenpotten. Delen van 5 windmolens van Eneco die langs de A15 stonden, zijn gebruikt als grondstof voor spoorliggers voor spoorrails.
  
  
• Innovatieve oplossingen voor hergebruik
  Het Rotterdamse bedrijf Blade Made zoekt naar innovatieve manieren om de bladen te hergebruiken. Zo zal in juli 2025 het geluidscherm van windmolenbladen gereed zijn aan de A58 bij Oirschot. De windmolenbladen zijn ook geschikt om bijvoorbeeld klimtorens en glijbanen van te maken. Zo liggen in Rotterdam en Terneuzen speeltuinen met toestellen die bestaan uit (delen van) windmolenbladen. Doorgezaagde bladen kunnen ook dienstdoen als plantenbakken.
  
  
• Niet geschikt voor grote hoeveelheden
  Helaas is deze manier van hergebruik vaak niet geschikt voor grote hoeveelheden windmolenbladen. Daarom is het geen lange-termijnoplossing voor het recyclen van de windmolenbladen.

Er is veel onderzoek naar nieuwe manieren om windmolenbladen beter te recyclen.

1. Chemische recycling
Chemische recycling is veelbelovend. Tijdens dit proces wordt het plastic afgebroken. Op die manier win je de vezels terug. Onderzoekers buigen zich over de vraag hoe je dit proces beter en milieuvriendelijker kunt maken.
Omdat de vezels na de recyling iets minder van kwaliteit zijn dan de originele vezels, kunnen ze niet opnieuw als composiet dienen voor windmolenbladen. Wel zijn ze bruikbaar als versterking in composietmaterialen voor bijvoorbeeld de auto-industrie of in bouwmaterialen. Ook kun je ze verwerken tot vulstof in bijvoorbeeld beton, asfalt of kunststoffen.

2. Mechanische recycling
Bij mechanische recycling worden de bladen in kleine stukken gebroken of versneden en de materialen gescheiden. Doordat het eindproduct kleinere vezels bevat en vermengd is met hars, is het gerecyclede materiaal vooral geschikt als vulstof. Zo kan het materiaal een rol spelen in de cementproductie. Daarbij past men de mineralen uit glasvezel toe als vulstof en de hars als brandstof bij het productieproces. Ook kan het gerecyclede product zand of grind deels vervangen in beton of asfalt.

3. Biobased composieten
Een andere belangrijke ontwikkeling is het onderzoek naar het gebruik van biobased composieten bij de productie van windmolenbladen. Dit zijn materialen die geheel of gedeeltelijk zijn gemaakt van natuurlijke grondstoffen, zoals planten. Door duurzamere materialen te gebruiken, zijn de windmolenbladen na het einde van de levensduur van de windmolen mogelijk beter recyclebaar dan de huidige materialen.

• Sterkte en stijfheid zijn uitdaging
  Natuurlijke vezels zoals vlas, hennep of hout zijn een mogelijke oplossing. Ze zouden glasvezel in de toekomst kunnen vervangen of aanvullen. Nu zijn de sterkte en stijfheid nog een uitdaging. Dit geldt vooral voor de grote bladen van moderne windmolens. Daarom zie je dit soort vezels nu nog niet terug in windmolenbladen.
  
  
• Bijzondere lijm: biobased, eenvoudig afbreekbaar én herbruikbaar 
  Eind 2023 hebben onderzoekers in de VS wel een biobased lijm ontwikkeld die geschikt is voor het productieproces van windmolens en bladen. De lijm, gemaakt van bio-afval, is eenvoudig afbreekbaar én herbruikbaar zonder dat daar veel energie of schadelijke stoffen bij vrijkomen. Windmolens recyclen wordt hierdoor eenvoudiger.