Voorzichtige prijsdalingen op termijnmarkten voor gas en elektriciteit
22 november 2023 door Redactie EnecoSamenvatting
- Dagvooruit gasprijs daalt minder hard
- Gasvoorraden worden mondjesmaat aangesproken
- Noorse gas-exportcapaciteit wordt maximaal benut
- Prijs voor emissierechten onder druk
Terugblik gas
De energiemarkten van gas en elektriciteit lieten in de afgelopen week een licht dalende trend zien in de prijsvorming. De gasprijzen voor de kortere termijn (tot en met het eerste kwartaal van 2025) daalden met circa 3 €ct/m3. Zo daalde het Dec-2023 gascontract woensdagmiddag (22 november) op de TTF-markt gestaag tot net onder de 43 €ct/m3. Om in het laatste handelsuur wel weer met ongeveer een cent te stijgen. De markt is dus nog steeds wel beweeglijk.De duurste termijncontracten (Dec-2024 tot en met Feb-2025) zijn nu ook duidelijk onder de 50 cent grens gezakt. De verdere jaren laten een zeer beperkte prijsdaling zien.
Opvallend is dat de daggasprijs enigszins geremd reageert op deze dalingen. Nu de gasvoorraden mondjesmaat worden aangesproken, wordt de dagvooruit gasprijs zelfs voor een halve cent meer verhandeld dan de frontmaand (jargon voor het eerstvolgende maandcontract) december. Een week geleden handelde de dagvooruit gasprijs nog circa 4 cent onder de genoemde frontmaand.
Gasvoorraden en Noorse aanvoer
De gemiddelde vulgraad van de Europese gasvoorraden is in de afgelopen week licht gedaald, tot net onder de 99%. Het gemiddelde voor de Nederlandse voorraden ligt iets lager, maar is nog steeds ruim 98%. Deze week werd bijna de helft van de totale dagelijkse gasvraag van ruim 120 miljoen m3 uit gasopslagen onttrokken.
Voor de Duitse gasvoorraden wordt aangegeven dat de vulgraad gemiddeld genomen een fractie boven de 100% ligt. Blijkbaar is er momenteel op een aantal locaties zelfs iets meer opgeslagen dan de technische capaciteit aangeeft.
De beschikbaarheid van Noorse gas is momenteel maximaal. Er is voor de komende twee maanden geen noemenswaardige uitval gepland, waardoor de totale beschikbare capaciteit op net iets meer dan 350 miljoen m3 per dag uitkomt. Op de website van de Noorse netbeheerder Gassco staat dat de capaciteit van Kollsness deze week juist met 6 miljoen m3 verhoogd is, als gevolg van een capaciteitstest.
Prijsontwikkeling elektriciteit
Bij elektriciteit is de prijsontwikkeling in grote lijnen vergelijkbaar aan gas. Een uitzondering hierop is het decembercontract. Deze is namelijk procentueel gezien minder gedaald dan de gas-tegenhanger. De afgelopen handelsdagen (eigenlijk al sinds begin november) handelt het December base-contract rond de 100 €/MWh. De peakprijs handelt wat hoger, namelijk rond de 125 €/MWh.
Mogelijk dat de prijs van het december contract veel minder mee daalt, als gevolg van de beperkte windverwachting voor Noordwest Europa in de komende weken. Vanaf de laatste week van november laten de weermodellen een windkracht van 1 à 2 Beaufort zien. Dat is een stuk minder dan de 4 à 5 Beaufort die we in de afgelopen weken regelmatig hebben gehad.
Het effect van de windkracht was ook deze week weer goed terug te zien in de EPEX-prijzen. Dit gold vooral voor afgelopen zondag, toch al een dag met minder elektriciteitsvraag. De uurprijzen voor de eerste 15 uren lagen allemaal tussen de 0 en 20 €/MWh. Met gemiddeld voor deze uren slechts 8 €/MWh. Al met al ook in afgelopen week dus geen negatieve EPEX-uurprijzen.
Gedurende de maandag zwakte de wind weer af. Voor de nachtelijke uren (tot 5 uur) lag de uurprijs nog rond de 60 €/MWh. Daarna was de windkracht wat wisselvallig. Tot en met woensdag lagen de uurprijzen tussen de grofweg 80 en 150 €/MWh. Waarbij de gemiddelde prijs ruim voor deze periode uitkwam op 117 €/MWh.
Op uren met een elektriciteitsoverschot werd ook deze week volop geëxporteerd, naar met name België, Denemarken, Noorwegen en Groot-Brittannië.
Terugblik olie, steenkool en emissierechten
De olieprijs ging in afgelopen week behoorlijk op en neer. Eind vorige week daalde Brent-olie fors van 84 naar 77 $/vat. Afgelopen maandag werd dit gevolgd door een stijging naar ruim $82.Het Internationaal Energie Agentschap stelde de olievraag naar beneden bij. Terwijl het verwachte aanbod nog niet af lijkt te nemen, ondanks dat Saoedi-Arabië hoogstwaarschijnlijk de huidige verlaging ook in 2024 gaat doorzetten. Overigens, de OPEC+ vergadering die voor komend weekend gepland stond, is een aantal dagen uitgesteld naar 30 november. Mogelijk dat dit erop wijst dat er nog geen onderlinge overeenstemming is tussen de aangesloten landen over de hoogte van de olieproductie voor volgend jaar. Op deze berichtgeving volgde woensdag een kortstondige daling, tot onder de 79 $/vat. De prijs blijft echter zeer volatiel, want donderdagochtend staat er alweer ruim $81 op het scherm.
De prijs van een ton steenkool voor het 2024-jaarcontract zakte vorige week onder de $110. Dat was voor het eerst sinds afgelopen juli het geval. De daling was echter vooralsnog van korte duur, want woensdagochtend opende het contract weer op 112 $/ton.
Mogelijk dat de verwachting voor de komende weken met minder wind en een wegzakkende temperatuur daar debet aan zijn. Onder deze omstandigheden zal er meer aanspraak gemaakt moeten worden op steenkoolgestookte centrales. Het november- en decembercontract handelen namelijk nog iets hoger, op respectievelijk 122,5 en 115 $/ton.
Bij emissierechten lijkt de neerwaartse prijsdruk toe te nemen. De 75 €-grens voor het Dec-23 contract staat duidelijk onder druk. Een daling hieronder zou overigens voor het eerst in ruim een jaar zijn. In september en oktober 2022 schommelde de prijs namelijk rond de 70 €/ton. Vooralsnog houdt de €75 stand. Het Dec-24 contract noteert ongeveer vier euro hoger.
Visie voor de komende week:
Vanaf het komende weekend laat de weersverwachting een lagere temperatuur zien, met in de nacht kans op lichte nachtvorst. Ook de temperatuur overdag lijkt tot de eerste week van december nauwelijks meer boven de 5 graden Celsius uit te komen. Dat komt overeen met 1 tot 3 graden onder het langjarig gemiddelde voor de tijd van het jaar.De lagere temperatuur in combinatie met minder wind kan daardoor voor hogere spotprijzen zorgen, met name bij elektriciteit. De markt verwacht op dit moment voor volgende week een gemiddelde EPEX-prijs van 120 €/MWh.
De huidige gasaanvoer is momenteel goed. Zoals aangegeven wordt de Noorse exportcapaciteit maximaal benut. Bovendien komen er nog steeds LNG-schepen naar het Europese continent. Opvallend was dat er deze week een LNG-schip dat richting Europa voer, plots de koers verlegde naar Brazilië (vanwege de hevige hittegolf is daar extra elektriciteitsvraag).
Voor Nederland ligt het aantal schepen dat verwacht wordt iets lager dan een jaar geleden. Tot het einde van de maand worden er momenteel tot vijf schepen verwacht bij de Nederlandse terminals. Terwijl dat een jaar geleden in dezelfde periode nog zeven waren. Met de huidige vulgraad van de gasvoorraden lijkt de markt hier echter nog niet onder de indruk te zijn.
Voor de komende weken zal de gasmarkt vooral kijken of de vulgraad van de gasvoorraden (significant) onder het niveau van een jaar geleden zal gaan dalen. Op dit moment is de gemiddelde Europese vulgraad zo’n 5 procentpunt hoger dan een jaar geleden. Zolang dit het geval is, lijkt het aannemelijk dat de neerwaartse prijsdruk op de energiemarkten aan kan houden.
