Van hitte naar herfst zien we vooral in de elektriciteitsprijzen
4 augustus 2023 door Redactie EnecoSamenvatting:
- Korte termijn gasprijzen zoeken naar juiste prijsniveau tussen 25 en 30 ect/m3
- LNG prijzen in Azië lopen op, deze geven een bodem voor TTF gasprijzen
- Opwaartse prijsdruk op olie en steenkool; CO2 emissierechten juist gedaald, maar voor hoe lang?
- Komende week lage spotprijzen voor elektriciteit verwacht door veel wind en vanaf midden volgende week veel zon
Terugblik korte termijn
De gas- en elektriciteitsmarkten waren de afgelopen 14 dagen vrij stabiel, zeg maar in zomerrust. Heel anders dan vorig jaar rond deze tijd, toen de ontwikkelingen in Oekraïne en de vrees voor gastekorten de markten domineerden en het ronduit onrustig was. De gasmarkt voor de periodes tot en met de winter zoeken naar het juiste prijsniveau gezien de vraag-aanbodverhouding. De prijzen voor de periodes na winter ‘23 worden bepaald door de wereldwijde LNG prijzen. Er was deze weken weinig Noors onderhoud met een aanvoerbeperking van 30-50 mln m3 per dag. Gisteren (woensdag 2 augustus) was er een onverwachte uitval op het Troll veld, wat de prijzen deed oplopen. Uit de schaarse informatie blijkt dat het slechts om 10 mln m3 uitval gaat, dat is op het geheel eigenlijk niet van betekenis.Wel zien we behoorlijke prijsbewegingen op de daghandel. Dit wordt veroorzaakt door het feit dat er minder handelaren actief zijn in de vakantieperiode. Computergestuurde biedingen, binnen Agro-Energy ook wel bots genoemd, gaan echter niet op vakantie. Deze versterken prijsbewegingen, wat leidt tot grotere prijsvolatiliteit.
Het weer is net als iedere zomer gesprek van de dag. Twee weken geleden was het in grote delen van Europa erg warm, nu lijken we in West- en Midden-Europa in de herfst beland. Dit heeft de gasmarkt beperkt beïnvloed.
Gasvoorraden vullen onverminderd
Ook in de afgelopen weken zijn de Europese gasvoorraden onverminderd verder gevuld. Het Europese gemiddelde ligt inmiddels op ruim 86%. De Nederlandse voorraden zijn nu voor 89% gevuld (+4,6% in 2 weken), in Duitsland 88% (+3,7%) en in Frankrijk 76% (6,5%). De Franse voorraden zetten hun inhaalrace dus onverminderd voort. In het huidige tempo zijn de Nederlandse en Duitse voorraden eind augustus op of boven 95% en de Franse voorraden op bijna 90%.
Eind augustus schaalt het Noorse onderhoud op naar 100 miljoen m3 per dag. Het zwaartepunt ligt in september. Vooral begin september, dan zal gedurende ongeveer twee weken ruim 150 miljoen m3 per dag niet beschikbaar zijn. Los van verdere verstoringen zal er in de maand september gemiddeld 100 miljoen m3 per dag niet beschikbaar, waardoor de vulling van de gasvoorraden in Nederland en Duitsland vrijwel stil zal vallen. Maar dat is geen probleem, want er kan dan ook niet veel meer bij.
Vraag-aanbodsverhouding gas gezond; LNG aanvoer mindert
De LNG aanvoer naar Europa begint wat te minderen. In Engeland zijn in juli slechts enkele schepen aangeland. In Nederland is de aanvoer vergelijkbaar met juli 2022, maar toen was er nog geen terminal in Eemshaven. Ook komende periode is de LNG aanvoer matig: voor de UK 3 schepen verwacht in de komende week, in Nederland 6-8 schepen in de komende 2 weken en in Zeebrugge 4 schepen. De verhouding tussen de gasprijzen in Europa en Azië kan de aanvoer verder beperken. LNG voor september noteert in Azië ca 33,5 ect/m3. Dat was op TTF gisteren 28,2 ect/m3. Ook de prijzen voor de 2 komende winterkwartalen op TTF lagen gisteren 2,5 ect/m3 lager dan in Azië (40,5 versus 43 en 48,5 versus 51 ect/m3). Een prijsverschil van 2,5 ect/m3 is al een risico, bij een prijsverschil van 5 ect/m3 zullen alle schepen koers zetten naar Azië.
De gasvraag in Nederland blijft nog steeds ca 25% lager dan het gemiddelde van 2019-2021. Gemiddeld over Europa is het verschil veel kleiner geworden en is de afname slechts 2-10% lager op dagbasis. Deze week is de gasvraag duidelijk lager dan normaal door de ongebruikelijk harde wind in heel West- en Midden-Europa. Gascentrales hoeven veel minder te draaien. Temperaturen zijn in Zuid-Duitsland en Frankrijk behoorlijk gedaald, waardoor de koelvraag afnam.
Kortetermijn prijzen gas tussen 25 en 30 cent/m3
De markt weet niet goed hoe ze gas moet prijzen tot einde van komende winter. Is 25 of 30 ect/m3 de juiste prijs voor de daggasprijs en september? Richting 25 ect/m3 is te verklaren door de gunstige voorraad situatie en de lage gasvraag, maar onder 30 ect/m3 betekent dat de LNG schepen koers zullen zetten naar Azië. En zonder LNG komen we tekort. In de voorbije weken zien we de prijs heen en weer bewegen binnen deze bandbreedte, afhankelijk van het sentiment op dat moment. Sowieso fors lager dan de winterprijzen en de prijs voor de komende jaren. De winterprijs blijft redelijk hangen rond 45 ect/m3, waarbij het prijsverschil tussen 4e en 1e kwartaal steeds verder oploopt, tot bijna 10 ect/m3.
Lange termijnprijzen
De gasprijzen voor de periode vanaf zomer 2024 zijn 0,5-2,5 ect/m3 lager dan 2 weken geleden. Toen zaten de prijzen net in een stijgende beweging. Deze week dalen de termijnprijzen langzaam. Ze volgen hiermee de dalende prijzen van olie, steenkool en CO2-rechten. De jaarblokken ver weg bewegen al maanden in een bandbreedte van 1-2 ect/m3. Voor het jaarblok 2026 is dat grofweg tussen de 33 en 37 ect/m3 en voor jaarblok 2027 is dat tussen de 28 en 30 ect/m3. De prijzen liggen erg vergelijkbaar met de LNG prijzen in Azië, deze lopen nu weer wat omhoog.
De termijnprijzen elektriciteit volgen die van gas, steenkool CO2-rechten op de voet. Dus ook hier was eerst sprake van een stijging en daarna een daling: base 2024 handelde gisteren op 123 euro/MWh ofwel 6 euro/MWh lager dan 2 weken geleden. Het prijsverschil bij de verre jaren 2026 is minder: de base handelt hier op 103 resp 88 euro/MWh, dat is hooguit 2 euro/MWh lager.
Terugblik emissierechten, steenkool en olie
De prijs van CO2 emissierechten is deze week behoorlijk weggezakt. Twee weken geleden tikte de EUA prijs voor december 2023 boven 90 euro/ton, dat was ruim een week lang het niveau. Nu is deze omlaag naar 83,5 euro/ton. De prijsbeweging valt overigens ruim binnen de bandbreedte van 80-100 euro/ton waar de EUAs al sinds begin dit jaar in zitten.De steenkoolprijs is na het dieptepunt midden juli in een stijgende lijn. De prijs voor jaarblok 2024 tikte op 25 juli 132 $/ton aan, een stijging van 28 $/ton binnen 14 dagen. Inmiddels is de prijs weer wat teruggezakt naar 117 $/ton.
De olieprijs heeft haar trendmatige stijging sinds eind juin deze week onderbroken. Na maanden van 75 $ voor een vat Brent olie levering volgende maand, steeg de prijs voor dit product met 10 $ naar 85 $/vat. Nu is de prijs dus wat teruggezakt naar 83,5 $/vat. Oorzaak voor de stijging zijn de continue signalen uit Saoedi-Arabië dat ze de wereldwijde olievraag minder zien stijgen dan verwacht en dat ze productiebeperkingen doorvoeren om de gewenste 85 $/vat minimaal te blijven ontvangen. Dat de prijs nu daalt lijkt eerder een technische correctie dan een fundamentele oorzaak te hebben. Afgelopen woensdag lieten de VS voorraden een record daling zien ten opzichte van een week eerder. Dat is normaal niet bepaald een reden voor prijsdaling.
De dollar heeft zich de laatste week versterkt ten opzichte van de euro. 1 euro is nu 1,09 dollar waard, dit was twee weken geleden nog 1,12 dollar.
Veel wind betekent lage EPEX- en onbalansprijzen
Momenteel wordt de spotmarkt elektriciteit voornamelijk beheerst door de wind. In Duitsland is deze week tot nu toe 46% van de totale elektriciteitsproductie afkomstig uit windmolens. We zien de laatste dagen EPEX uurprijzen tussen 10 en 110 euro/MWh. Ook in de avonduren is de productie uit windmolens en kolencentrales voldoende om te voorzien in de vraag. Vorige week zagen we nog uren voor 120 en 130 euro/MWh, toen was er nog gasgestookte productie nodig.
Afgelopen zondag waren er 7 uren met negatieve prijzen door de combinatie van zon, wind en lage vraag. Bij veel productie uit duurzame bronnen hoort een behoorlijk bewegende onbalansprijs. Als er weinig fossiele elektriciteitsproductie draait is op- en afregelen kostbaar. Maar de uitslagen waren vrijwel altijd kortdurend, en gemiddeld bleef de onbalansprijs redelijk in de buurt van het EPEX uurprijsniveau. In de afgelopen twee weken heeft Tennet slechts één keer kortdurend noodvermogen opregelen af te roepen om het net in balans te houden, op 24 juli.
De elektriciteitsprijzen voor september en oktober zakken langzaam maar gestaag steeds verder weg richting 80 euro/MWh. De huidige inzichten van vraag en aanbod bij veel wind of zon geven aan dat er steeds vaker geen fossiele centrales meer nodig zijn. Het gevolg hiervan is dat er een lagere prijs betaald hoeft te worden. De prijs voor de winterkwartalen volgt de lange termijnprijs. De Nederlandse prijzen liggen enkele euro’s per MWh hoger dan de Duitse prijzen voor de komende maanden; maar richting midden 2024 is het prijsverschil zelfs 10 euro/MWh. De Franse winterprijzen dalen steeds verder, richting het Duitse niveau. Er is nog wel angst voor tekorten als gevolg van uitval van nucleaire productie, maar dit concentreert zich op het 1e kwartaal 2024 en geeft nu een prijsverschil van 65 €/MWh met Duitsland (200 versus 135 €/MWh). Nog niet lang geleden was het prijsverschil 100% (800 versus 400 €/MWh).
Visie voor de komende week:
Tot midden volgende week lijkt het weer in Engeland, Nederland en Midden-Duitsland meer op herfst dan op zomer: veel wind en stevige buien. Dit betekent lage EPEX uurprijzen tussen 0 en 110 euro/MWh. Baseload voor komend weekend noteert 56 euro/MWh, voor volgende week 68 euro/MWh). Negatieve prijzen zijn alleen volgend weekend te verwachten als er meer zon komt. Windparken worden tegenwoordig allemaal stil gezet bij een prijs rond nul.
De korte termijn gasmarkt heeft komende twee weken waarschijnlijk weinig nieuwe inzichten, waardoor de prijsbandbreedte van 25-30 ct/m3 waarschijnlijk in stand blijft.
Waarschijnlijk blijft er opwaartse druk op de olie- en steenkoolprijzen. Producenten stellen zich duidelijk in op de verlaagde vraagverwachting die komt door tegenvallende industriële productie in China. Er is een redelijke kans dat de recente daling van de CO2 emissierechten weer ombuigt. Deze combinatie heeft een prijsverhogend effect op de termijnprijzen elektriciteit, en mogelijk op de lange termijn gasprijzen.
Op 17 augustus verschijnt het volgende marktnieuws.
