Stakingsdreiging in Australië blijft de gemoederen bezighouden
31 augustus 2023 door Redactie EnecoSamenvatting:
- Noors onderhoud nadert hoogtepunt- Voor het eerst sinds april werd gasopslag aangesproken
- Wisselende prijssignalen van emissierechten, steenkool en olie
- Gemiddelde EPEX spotprijs over augustus lag in lijn met augustus 2021
Terugblik korte termijn
In de afgelopen twee weken domineerde de stakingsdreiging bij diverse Australische LNG faciliteiten de prijsvorming van gas. Begin augustus, voordat de vakbonden de stakingsmogelijkheid bekend maakten, werd het september termijncontract nog verhandeld tussen de 25 en 30 €ct/m3. De prijsbeweging gedurende de handelsdagen waren toen vaak niet groter dan twee cent. Inmiddels is het prijsniveau voor de korte termijncontracten inmiddels 10 tot 15 €ct/m3 hoger sinds begin augustus.De stakingsdreiging kwam precies op het moment dat het Noorse onderhoud aan de gasinstallaties in volle gang is. De markt reageerde daardoor wellicht extra gespannen, wat in de voorbije weken regelmatig leidde tot volatiele handelssessies. Reagerend op de berichtgeving waren de prijsbewegingen op een handelsdag regelmatig vijf cent of meer. De ene keer naar boven, dan weer naar beneden. Op dinsdag 22 augustus stegen de gasprijzen bijvoorbeeld fors. Het september contract werd die dag op het hoogste punt verhandeld voor ruim 43 €ct/m3 (een stijging van ruim 60% vergeleken met begin augustus). De dagvooruit gasprijs steeg nog het meest. Tot dan toe was het verschil met de frontmaand nog ongeveer 3 €ct/m3 lager. Maar sindsdien handelde de dagvooruit gasprijs rond hetzelfde prijsniveau als het september contract. De daaropvolgende dag werd bekend dat er een principe akkoord is gesloten met Woodsite Energy, het grootste Australische olie- en gasbedrijf. Dat zorgde de op de TTF-markt direct voor een forse lagere opening. Er was met name opluchting in de korte termijncontracten tot de komende winter, want deze stonden twee handelsdagen later circa 10 €ct/m3 lager.
Geen overeenstemming voor LNG locaties van Chevron
De nervositeit is echter nog niet verdwenen. Afgelopen maandag kondigden de Australische vakbonden aan, dat er bij twee productie locaties (Gorgon en Wheatstone) stakingen worden voorbereid. Beide locaties, eigendom van het Amerikaanse bedrijf Chevron, blijken goed voor circa 5% van de wereldwijde LNG productie te zijn. Als er voor 7 september geen overeenstemming wordt bereikt over betere arbeidsvoorwaarden voor de werknemers, zullen acties volgen. De gasprijs voor september sprong afgelopen maandag direct met 8% omhoog toen dit bekend werd.
Noors onderhoud nadert hoogtepunt
Zoals aangegeven zijn de jaarlijkse inspecties en onderhoud aan het Noorse gassysteem in volle gang. Met name de grote locaties Kollsnes en Troll zorgen ervoor dat er momenteel in totaal ruim 150 miljoen m3 per dag minder capaciteit beschikbaar is. Volgens de huidige planning van Gassco zal het hoogtepunt van het onderhoud op 6 september zijn. De capaciteitsvermindering zal die dag opgelopen zijn tot 176 miljoen m3. Er is natuurlijk een risico dat het geplande onderhoud verlengd moet worden, zoals we eerder deze zomer ook zagen.
Status vulgraad gasopslagen
De vulgraad van de Nederlandse gasvoorraden is inmiddels opgelopen tot boven de 94%. Van de twee grootste locaties is Norg als eerste voor 100% gevuld. De locatie Bergermeer inmiddels voor 98% gevuld. De nummer drie, Grijpskerk, loopt hiermee vergeleken wat achter en nadert de 80% vulling.
Afgelopen dinsdag (29 augustus) werd er, verrassend genoeg, per saldo gas uit de opslagen onttrokken. Dit was voor de eerste keer sinds april en was nodig om de verminderde Noorse aanvoer en toegenomen export naar België en Duitsland te compenseren. De export naar Duitsland kwam vooral doordat de terminal in Emden (waar Noors gas aankomt) er een dag uitlag.
Ook in de rest van Europa worden de gasvoorraden gestaag aangevuld. Voor de hele EU geldt inmiddels een gemiddeld vulpercentage van 93%. Spanje en Portugal zijn overigens de eerste landen die volledig gevulde opslagen hebben. Naarmate er meer opslagen volledig gevuld zijn, zal de gemiddelde vulgraad logischerwijs minder hard blijven stijgen.
Prijsvorming lange termijncontacten
De prijsdynamiek van de termijncontracten voor gas vanaf de zomer 2025 en verder gedraagt zich opvallend genoeg anders dan voor de korte termijn.
Ten eerste zijn de prijsbewegingen een stuk minder groot. In de afgelopen anderhalve maand bewegen deze contracten in een relatief smalle band van 2 tot 3 €ct/m3.
Ten tweede lijkt de trend vanaf begin juli voor de verdere jaren licht opwaarts gericht te zijn. Jaarcontract 2026 beweegt naar de bovenkant van de bandbreedte, die momenteel tussen de 35 en 38 €ct/m3 ligt. Het jaarcontract 2027 heeft in de afgelopen twee weken regelmatig boven de 30 €ct/m3 gehandeld. Dat was de afgelopen drie maanden nog een bovengrens die niet werd uitgenomen.
Voor de verdere jaren bij elektriciteit lijkt nog wel sprake te zijn van een zijwaartse trend. De baseprijs voor 2026 noteert al enkele weken grofweg tussen de 100 en 105 €/MWh. Terwijl de baseprijs voor 2027 niet boven de 90 €/MWh uitkomt.
Wisselend beeld bij emissierechten, steenkool en olie
De prijs van CO2 emissierechten blijft zoekende naar een richting. De bandbreedte waarin in het Dec-23 handelt, is in de voorgaande maanden krapper aan het worden. De koers loopt namelijk steeds minder ver op. Een week geleden ketste dit contract nog af bij de 90 €/ton. Sindsdien schommelt de prijs rondom de 86 €/ton.
Ook bij steenkool zijn de prijsbewegingen relatief klein. Het Jaarcontract 2024 handelde de afgelopen twee weken rond de 130 $/ton. Hier lijkt de stijgende lijn die begin juni startte nog steeds in tact te zijn. Vooralsnog is een verdere stijging boven de 130-grens echter nog niet van toepassing. De olieprijs heeft ook weer een eigen prijsdynamiek. Sinds het begin van dit jaar is Brent-olie niet of nauwelijks boven de 88 /vat. De orkaan Idalia die deze week het zuidoosten van de VS teisterde heeft ervoor gezorgd dat de olieprijs toch weer aan het oplopen is. Er zijn zorgen dat de olieproductie in de Golf van Mexico is geraakt. Het eerder genoemde Chevron heeft uit voorzorg drie olieplatforms geëvacueerd.
Terugblik emissierechten, steenkool en olie
De gemiddelde EPEX spotprijs over de afgelopen maand augustus was 91,3 €/MWh (de uurprijzen lagen tussen de -79 en +292 €/MWh). Voor de peakuren (8-20u) lag het gemiddelde op 78,8 €/MWh. Dat deze relatief laag was, is met name toe te schrijven aan de zogenaamde ‘vroege middag’ uren waarin de zon het hoogst aan de hemel staat. Het maandgemiddelde tussen 12-16u lag namelijk op slechts 50,2 €/MWh. In historisch perspectief geplaatst: voor de maand augustus 2022 (op het hoogtepunt van de energiecrisis) was het maandgemiddelde met 447 €/MWh een factor 5 hoger.De spotprijs van de afgelopen maand lag meer in lijn met die van twee jaar geleden. De gemiddelde spotprijs over augustus 2021 was namelijk met 86,6 €/MWh slechts 5% lager dan die van augustus 2023. Het verschil in de gemiddelde daggasprijs tussen augustus 2021 en 2023 was overigens ruim 10 €ct/m3 (aug21: 43 €ct/m3 en aug23: 32 €ct/m3). Voor dit jaar dus een kwart lager dan twee jaar geleden. Opvallend hieraan is, dat ondanks een lagere daggasprijs en veel meer geplaatste zonnepanelen de gemiddelde EPEX spotprijs dit jaar toch iets hoger is uitgekomen. De oorzaak hiervan ligt bij offpeakuren, want deze waren dit jaar gemiddeld bijna 20 €/MWh hoger. Waarschijnlijk als gevolg van de fors hogere prijs van emissierechten (en steenkool) dit nu ruim 40% duurder zijn dan in augustus 2021.
Visie voor de komende week:
Voor de komende week wordt rustig nazomerweer verwacht. De markt verwacht daarom qua spotprijzen voor elektriciteit geen grote uitschieters. Voor het komende weekend wordt de spotprijs momenteel ingeschat op circa 90 €/MWh. Dat is vergelijkbaar aan de afgelopen twee weekenden. Volgende week wordt er weinig wind verwacht. EPEX uurprijzen lijken daardoor eveneens in lijn te liggen met wat we de afgelopen week hebben gezien. Gemiddeld net boven de 100 €/MWh, met in de ochtenduren oplopend tot circa 150 en in de avond mogelijk oplopend tot 200 €/MWh.Het is lastig om een verwachting te geven voor de gasprijsontwikkeling. De LNG aanvoer naar de Nederlandse terminals blijft redelijk op peil. Tot 9 september worden er in totaal vier schepen verwacht. Maar de verdere verlaging van de Noorse aanvoer kan er wel voor zorgen dat de gasvoorraden in de komende week zo nu en dan weer aangesproken moeten worden. Als het Noorse onderhoud volgens planning verloopt zal het Noorse gasaanbod vanaf de tweede week van september geleidelijk weer gaan toenemen. Rond dezelfde datum loopt ook het stakingsultimatum af dat aan Chevron is gesteld. Op beide fronten is het niet op voorhand te voorspellen welk verloop het gaat krijgen. In het positieve scenario zal de huidige risicopremie uit de prijzen kunnen weglopen. De komende week is het daarom aannemelijk dat de huidige prijsvolatiliteit aan zal houden.
