Markt is vooralsnog relaxt over komende koude periode
24 februari 2023 door Redactie EnecoSamenvatting:
- Prijzen gas en elektriciteit trendmatig langzaam verder gedaald
- EPEX prijzen veren op door weinig wind en komende kou maar impact is nog beperkt
- Termijnprijzen elektriciteit voor 2024 in Nederland zakken weg
- CO2 emissierechtenprijs raakte weer recordhoogte en is zeer beweeglijk
- Prijzen gas en elektriciteit trendmatig langzaam verder gedaald
- EPEX prijzen veren op door weinig wind en komende kou maar impact is nog beperkt
- Termijnprijzen elektriciteit voor 2024 in Nederland zakken weg
- CO2 emissierechtenprijs raakte weer recordhoogte en is zeer beweeglijk
Terugblik gas en elektriciteit
De trendmatige langzame prijsdaling trok ook afgelopen week door op de gasmarkt. Iedere week gaat er 2-3 €ct/m3 af en opvallend is dat dit vergelijkbaar is voor alle periodes tot en met 2025. Voor 2026 en 2027 is de daling duidelijk kleiner, maar dat is logisch gezien het absolute prijsniveau op 35 respectievelijk 30 €ct/m3. In een nieuw wereldwijd marktevenwicht zijn structureel geen lagere prijzen te verwachten. Het meest belangrijke tijdvak van dit moment is winter ‘23, deze handelt nu rond 56 €ct/m3.Bij elektriciteit is het beeld gemengd: de maanden maart en in Q2 ‘23 zijn nauwelijks van prijs veranderd, maar die waren met 120-130 €/MWh al niet hoog. Opvallend is dat de base- en peakprijs voor jaarblok 2024 fors weggezakt zijn. Dit ondanks de gestegen prijs van emissierechten. In Duitsland zien we dat deze prijzen meer op peil blijven. Bij de meeste tijdvakken is de prijs in Nederland 1-2 €/MWh lager dan in Duitsland, maar in 2024 is het verschil ruim 10 €/MWh. De oorzaak is onduidelijk.
Over de hele linie zijn de WKK sparkspread en de warmtekosten uit WKK voor de tijdvakken tot en met 2024 verslechterd. Voor wat betreft de warmtekosten is dit een trendbreuk ten opzichte van de voorgaande weken. Voor 2025 en verder zijn WKK sparkspread gelijk gebleven en de warmtekosten uit WKK licht verder gedaald. De sparkspreads voor gascentrales zijn tot en met 2024 negatief, een kentering ten opzichte van de gunstige situatie in de afgelopen maanden.
Terugblik EPEX- en daggasprijzen
De EPEX-prijzen zijn gestegen in de loop van afgelopen week door de afgenomen windkracht. Eind vorige week en in het weekend zagen we uurprijzen tussen 60 en 160 €/MWh, de laatste dagen is dit 120 tot 180 €/MWh. De onbalans was tot en met dinsdag heel beweeglijk met forse uitschieters omhoog en omlaag. Vanaf gisteren is het veel rustiger, omdat het nu vooral de fossiele installaties produceren. De prijs varieert rond 120 €/MWh, wat refereert aan de kostprijs van kolencentrales. Tennet heeft afgelopen woensdagochtend vroeg noodvermogen opregelen afgeroepen, waarschijnlijk omdat de windkracht wat eerder of sneller terugviel dan verwacht. Verder bleef het elektriciteitsnet voldoende in balans.
De daggasprijs is afgelopen zaterdag door de 50 €ct/m3 gebroken, sindsdien is de prijs band 48-51 €ct/m3, ofwel circa 4 €ct/m3 lager dan vorige week. De daggasprijzen in de diverse Europese landen liggen heel dichtbij elkaar. Afgelopen woensdag lag voor het eerst deze winter de Duitse daggasprijs onder de Nederlandse TTF daggasprijs. Dit is een gevolg van de LNG importen die Duitsland nu zelf doet. De terminals in Wilhelmshafen en Lubmin voeden al substantieel in, per eind februari komt Brunsbüttel erbij. Die laatste is heel groot, want momenteel kan Duitsland 400 miljoen m3 per maand invoeden, en daar komt dan 700 miljoen m3 per maand bij als de installaties op volle aanvoer opereert.
Gasbalans
De aanvoer van gas is onveranderd afgelopen week, een kleine verstoring in de Noorse aanvoer had geen effect op de markt. De LNG aanvoer is onveranderd goed. Ook voor de komende weken staat voldoende aanvoer gepland: op Zeebrugge 4 schepen en in Nederland 7 schepen tot eind van deze maand verwacht, in de UK 7 schepen tot 5 maart. Europa is nog aantrekkelijk genoeg als afzetmarkt voor LNG producenten in Noord-Afrika en de VS omdat de Aziatische LNG prijzen vergelijkbaar of iets hoger liggen dan de Europese prijzen, variërend van 50 €ct/m3 voor april ’23 tot 64 €ct/m3 voor Q1 ‘23. Met de kortere transportafstand is Europa nog voldoende aantrekkelijk. Nadeel voor Europa is dat de dollar in de voorbije drie weken behoorlijk versterkt is t.o.v. de dollar: de euro/dollarverhouding is vanaf begin februari gezakt van 1,09 naar 1,06.
Het gasverbruik is sinds afgelopen woensdag omhoog door de geringere windkracht en dus meer verbruik door gascentrales. Het totale gasverbruik in Nederland was in de eerste helft van februari nog steeds ca 30% lager dan gemiddeld in de periode 2016-2021.
Op Europees niveau staan de gasvoorraden nog op 63,5% ofwel een daling van slechts 1,5% in de afgelopen week. De situatie in Nederland is vergelijkbaar, er zit nog 8,9 miljard m3 in de voorraad. Met deze ontwikkeling zal aan het eind van het winterseizoen nog ruim 50% ofwel 6 miljard m3 in de Nederlandse en Europese voorraden zitten.
De EU wil in mei de eerste veilingronde houden voor haar gezamenlijke inkoop van gas. Energiebedrijven en overheden kunnen inschrijven voor de veiling. De ambitie van de EU is om in 2023 in totaal 13 miljard m3 gas aan te kopen via de veilingen. Marktpartijen zijn erg benieuwd wat deze veilingen gaan opleveren aan prijzen en hoeveelheden.
Olie, steenkool en emissierechten
De steenkoolprijs was afgelopen week stabiel rond 140 $/ton voor vrijwel alle tijdvakken in 2023, de prijs neigt nu wat omhoog. In combinatie met de gedaalde euro/dollarkoers betekent dit een prijsverhoging voor Europa van enkele procenten. In de elektriciteitsprijzen is dit opvallend genoeg nog niet terug te zien. Dat geldt ook voor de CO2 emissierechten: deze zijn afgelopen week ook behoorlijk gestegen en het dec23-contract is even boven de 100 €/ton geweest. Deze prijs is tot nu toe een soort plafond. Ook nu wat de doorbraak van korte duur, want intussen handelt dit tijdvak alweer rond 96 €/ton. Er is nog steeds veel onzekerheid over de impact van het Fit-For-55-pakket op de EUA-prijs. Want fysiek gezien is er voor 2023 geen tekort aan CO2 rechten te verwachten gezien het lagere gasverbruik en de teruggeschroefde industriële productie. Ook laten cijfers zien dat het steenkoolverbruik in Nederland in 2022 nauwelijks toegenomen is.De olieprijs is de laatste dagen gezakt naar ruim 81 $/vat voor april ’23. Weliswaar blijft de verwachting dat er vraaggroei komt vanuit Azië en er zijn steeds meer aanwijzingen dat een recessie in de Europese economie niet komt of beperkt zal zijn. Tegelijk is er blijkbaar voldoende vertrouwen dat de productie gelijke tred kan houden met de vraag.
Visie voor de komende week:
Er is weinig reden om grote prijsveranderingen te verwachten in de komende week. Meest interessant worden de spotprijzen elektriciteit. Ook voor komende week wordt weinig wind voorspeld, maar wel meer zon en duidelijk lagere temperaturen. De markt laat nog geen grote prijsstijging zien: baseload voor dit weekend noteert ca 110 €/MWh en voor komende week 135 € /MWh. Dat is lager respectievelijk vergelijkbaar met de EPEX prijzen van vandaag (donderdag), terwijl je hogere prijzen zou verwachten. In Duitsland zien we vergelijkbare prijzen.De kans is groot dat de trendmatige daling op korte termijn gasprijzen deze week niet doorzet, maar dat de prijzen stabiliseren of iets terugveren. De kou zal beslist het gasverbruik opstuwen, waar handelaren gewoonlijk op reageren met hogere prijzen.
Voor de lange termijn zijn ook geen grote veranderingen voorzien. Er is onzekerheid over de CO2-emissierechten. De onzekerheid over gas in de markt is sinds midden januari sterk verminderd Afgelopen week herhaalde het Internationaal Energie Agentschap dat de gasbalans voor Europa en wereldwijd krap is. Tegelijk is de huidige aanvoer en voorziene terminal capaciteit voldoende om de waarschijnlijk benodigde 50% in de voorraden bij te vullen voor winter ’23.
De grote onbekende in het spel is de gasvraag. Deze is al maanden 25-30% lager dan gemiddeld over de periode 2016-2021. De gasbalans is prima te handhaven met het lagere verbruik. Maar gaat het verbruik weer toenemen bij de huidige lagere prijzen, die vertraagd en dus pas in de loop van 2023 doorwerken bij bedrijven en huishoudens? Hoeveel van de vraagvermindering is structureel door energiebesparing of omschakeling naar andere energiesoorten. En hoeveel is prijs gedreven en dus tijdelijk? Het antwoord op die vraag zal de prijsontwikkeling op de lange termijn bepalen, maar dat antwoord is voorlopig nog niet bekend.
